του Γιάννη Καραμήτσιου και της Μερσίνης Παπαδοπούλου
Τον τελευταίο καιρό παρατηρούνται έντονες αντιδράσεις από την κοινωνία της Θεσσαλονίκης σχετικά με την απόφαση της κυβέρνησης για την παραμονή και ανάπλαση της ΔΕΘ στο κέντρο της πόλης. Είναι μια απόφαση που πάρθηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ (2017) και διατηρείται από τη σημερινή της ΝΔ, ανατρέποντας έτσι τις επίσημες εξαγγελίες του 2008 από τον τότε πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή για μετεγκατάσταση στα δυτικά1.
Με το κείμενο αυτό θα θέλαμε να ξεκαθαρίσουμε λίγο την εικόνα για τους αναγνώστες. Θα παρουσιάσουμε όσο το δυνατόν πιο σύντομα τις θέσεις των δύο πλευρών, για θα καταλήξουμε στο τέλος με τη δική μας.
Να υπενθυμίσουμε, ως εισαγωγή, ότι η ΔΕΘ εγκαινιάστηκε το 1926, σηματοδοτώντας την έναρξη ενός σημαντικού κεφαλαίου για την οικονομία της περιοχής. Η επιτυχία της και η ανάγκη εξωστρέφειας οδήγησαν το 1937 την εγκατάστασή της στον σημερινό χώρο των 180 στρεμμάτων. Το θέμα της μετεγκατάστασής της στη δυτική περιοχή άνοιξε στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν η Θεσσαλονίκη είχε υποβάλει υποψηφιότητα για την διεθνή EXPO του 2008. Με αυτόν τον στόχο, είχε οριοθετηθεί σχετική έκταση σε οικόπεδο του ΤΕΙ στη Σίνδο. Είχε μάλιστα συμφωνηθεί ένα οργανόγραμμα από μια Επιτροπή Μετεγκατάστασης το 2009, την οποία είχε συντονίσει ο τότε και νυν Υπουργός Μακεδονίας – Θράκης κ. Καλαφάτης2.
Υπέρ της παραμονής και ανάπλασης
Η ανάπλαση προβλέπει έναν νέο συγκρότημα που θα περιλάβει, μεταξύ άλλων, εκθεσιακούς χώρους, εμπορικό κέντρο, ξενοδοχείο και χώρους στάθμευσης. Επίσης, σύμφωνα με ανακοίνωση της ΔΕΘ – Helexpo, το έργο περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός ανοιχτού χώρου πρασίνου 60 περίπου στρεμμάτων για χρήση από τους κατοίκους της πόλης3.
Το 2012-2013, μια μελέτη της κοινοπραξίας των εταιρειών Advice – BCS – Kantor εκτίμησε ότι η παραμονή της ΔΕΘ, εκεί όπου βρίσκεται, και η ανάπλαση του υφιστάμενου χώρου συνιστούν τη μόνη βιώσιμη λύση. Η εκ νέου κατασκευή της στη Σίνδο θα απαιτούσε κεφάλαια άνω των 500 εκατομμυρίων ευρώ, ενώ το κόστος της ανάπλασης των υφιστάμενων εγκαταστάσεων υπολογίστηκε περίπου στο ένα τρίτο. Αυτή την περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός.
Τον Ιανούαριο του 2021, υπέρ του σχεδίου ανάπλασης της ΔΕΘ τάχθηκαν 18 φορείς, στους οποίους περιλαμβάνονται η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, οι Δήμοι Θεσσαλονίκης και Πυλαίας – Χορτιάτη, ο Οργανισμός Λιμένος Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ), όπως και επαγγελματικά επιμελητήρια και σύλλογοι.
Η επιχειρηματολογία των υποστηρικτών της παραμονής και ανάπλασης εστιάζει στη σύνδεση του χώρου με την ιστορία και τη ζωή της πόλης. Είναι προσβάσιμος στο ευρύ κοινό και η κάθε έκθεση γίνεται μέρος της ζωής του κέντρου. Εκτός από το πάρκο, το σχέδιο περιλαμβάνει κατασκευή υπόγειων χώρων στάθμευσης για περισσότερα από 2.000 αυτοκίνητα, συμβάλλοντας έτσι στην αντιμετώπιση του κυκλοφοριακού προβλήματος. Τα νέα κτίρια θα ικανοποιούν σύγχρονα πρότυπα βιοκλιματικών κατασκευών, ώστε να ελαχιστοποιείται το οικολογικό τους αποτύπωμα.
Υπέρ της μεταφοράς στα δυτικά
Αντίθετα, τη μεταφορά της ΔΕΘ στη δυτική Θεσσαλονίκη και τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου στον χώρο όπου βρίσκεται σήμερα η ΔΕΘ υποστηρίζουν επτά δήμαρχοι του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης (Αμπελοκήπων-Μενεμένης, Δέλτα, Κορδελιού Ευόσμου, Νεάπολης Συκεών, Παύλου Μελά, Χαλκηδόνας, Ωραιοκάστρου). Μαζί με αυτούς και η πρωτοβουλία της Κίνησης Πολιτών «Η ΔΕΘ Μητροπολιτικό Πάρκο για μια Πράσινη Θεσσαλονίκη», η οποία ακόμα και σήμερα συνεχίζει να συγκεντρώνει όλο και περισσότερες υπογραφές από προσωπικότητες της πόλης.
Οι Δήμαρχοι των δυτικών περιοχών επισημαίνουν ότι με τη δημιουργία ενός σοβαρού εκθεσιακού χώρου, σε εύκολα προσβάσιμη περιοχή, θα αναβαθμιστεί το κύρος της ΔΕΘ. Θα συμβάλει σε μια ισόρροπη και δίκαιη ανάπτυξη της ευρύτερης δυτικής περιοχής που μαστίζεται από την ανεργία. Με την υποστήριξή δε από ένα μεγάλο συνεδριακό κέντρο, μπορεί να εξασφαλίσει επιπλέον τη διοργάνωση παγκοσμίου επιπέδου συνεδρίων, επιτυγχάνοντας έτσι την προσέλευση δεκάδων χιλιάδων συνέδρων και άλλων επισκεπτών στην πόλη. Οι πόροι μπορούν να βρεθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης της Ε.Ε., το νέο πρόγραμμα ΕΣΠΑ και την αξιοποίηση άλλων δημόσιων και ιδιωτικών κεφαλαίων.
Η θέση μας.
Τείνουμε περισσότερο υπέρ της δεύτερης άποψης, δηλαδή της μεταφοράς δυτικά: στη Σίνδο ή πιο κοντά, στα όρια του αστικού ιστού, σε ένα πρώην στρατόπεδο όπως του Καρατάσιου (600 στρ.).
Το κέντρο της πόλης χρειάζεται μια πράσινη ανάσα, μια μεγάλη φυσική ασπίδα στη συσσωρευμένη ρύπανση και τη θερμική επιβάρυνση. Ο χώρος που θα απελευθερωθεί από τη μεταφορά της ΔΕΘ μπορεί να λειτουργήσει ως πραγματικό Μητροπολιτικό Πάρκο, καθιστώντας την πόλη πιο ανθρώπινη, πιο λειτουργική, πιο φιλική και άρα περισσότερο επισκέψιμη. Έτσι θα συνδεθεί το θαλάσσιο μέτωπο με το δάσος του Σέιχ-Σου, το οποίο θα διεισδύσει μέσα στη Θεσσαλονίκη ως περιβαλλοντικός προστατευτικός μανδύας. Μια τέτοια εξέλιξη θα ακολουθούσε το πνεύμα της εποχής, όπως συμβαίνει σε όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις.
Φοβόμαστε ότι η σχεδιαζόμενη ανάπλαση θα συρρικνώσει τις εκθεσιακές εγκαταστάσεις και θα υποβιβάσει το παρόν και το μέλλον της ΔΕΘ, περιορίζοντας τις προοπτικές της. Το Διεθνές Εκθεσιακό Κέντρο θα μετατραπεί μοιραία σε έναν απλό εκθεσιακό χώρο περιορισμένης έκτασης
και εμβέλειας. Κινδυνεύουμε δηλαδή να αποκτήσουμε ένα κουτσουρεμένο πάρκο (σε καμία περίπτωση «μητροπολιτικό») και μια κουτσουρεμένη έκθεση. Κτίρια – μνημεία της μοντέρνας αρχιτεκτονικής θα κατεδαφιστούν. Οι αρχαιότητες ενδέχεται να μπλοκάρουν για πολλά χρόνια τη δημιουργία των σχεδιαζόμενων κτιρίων και να αυξήσουν σημαντικά το κόστος τους. Το νέο εμπορικό κέντρο εκεί, ενδέχεται να πλήξει τα καταστήματα του κέντρου.
Αντίθετα, τα πλεονεκτήματα μιας νέας κατασκευής στα δυτικά είναι πολλά: κανένα πρόβλημα με αρχαιότητες, λιγότερη γραφειοκρατία, διαθέσιμος χώρος για μια μεγάλη ΔΕΘ διεθνούς βεληνεκούς, ώστε να μπορεί να υποβάλει αίτημα σε μια μελλοντική διεθνή EXPO, εύκολη πρόσβαση από τον περιφερειακό και αναζωογόνηση όλης της περιοχής εκεί.
Αντιλαμβανόμαστε τη δυσπιστία των πολιτών ως προς ένα τέτοιο εγχείρημα, καθώς οι ίδιοι έχουν βιώσει την ακύρωση ή τη χρόνια καθυστέρηση ολοκλήρωσης έργων, λόγω γραφειοκρατίας, άγονων διαγωνισμών ή έλλειψης πόρων. Το ενδεχόμενο να αποκτήσουμε δύο μεγάλες τρύπες με λαμαρίνες, μία στα δυτικά και μία στο κέντρο της πόλης, τους τρομάζει. Ίσως αυτός είναι ο λόγος που το 68% των κατοίκων του κέντρου τάσσεται υπέρ της ανάπλασης και όχι της μεταφοράς της ΔΕΘ δυτικά, σύμφωνα με μια έρευνα του Ιανουαρίου του 2021 (εταιρία Interview για την GRTimes.gr)5.
Η ανάπλαση του υφιστάμενου χώρου μπορεί να ακούγεται πιο ρεαλιστική και λιγότερο κοστοβόρα, όμως είναι σίγουρο ότι θα οδηγήσει στην υποβάθμιση της ΔΕΘ και πιθανόν και του κέντρου της πόλης. Από την άλλη πρέπει να τονίσουμε ότι, για να προκριθεί η επιτυχής μεταφορά στα δυτικά, θα πρέπει πρώτα να εξασφαλιστούν η πλειοψηφία των κονδυλίων, η ισχυρή πολιτική υποστήριξη, η παράκαμψη της γραφειοκρατίας και ένα σφιχτό χρονοδιάγραμμα. Παρά τις εύλογες επιφυλάξεις, πιστεύουμε ότι ήρθε η ώρα να οραματιστούμε κάτι πραγματικά καινούργιο για τη ΔΕΘ αλλά και όλη την πόλη.
MEDIA